Wbrew powszechnemu mniemaniu znęcanie nie oznacza tylko i wyłącznie fizycznego działania, a dotyczy również sfery psychicznej.
Ustawodawca wyróżnił typ podstawowy oraz typy kwalifikowane.
W art. 207 kodeksu karnego. W § 1. wyróżniono typ podstawowy, zgodnie z którym kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
O ile znęcanie się fizyczne nie budzi wątpliwości o tyle znęcanie psychiczne może powodować wątpliwości. Najogólniej rzecz biorąc chodzi o wszelkie działania, które mają na celu sprawienie przykrości, zadawanie cierpień czy też upokorzenie ofiary, które oddziałują na sferę psychiczną.
Mogą to być z pozoru zachowania legalne, które jednak w konkretnych okolicznościach przybierają walory znęcania się. Tytułem przykładu można wskazać złośliwe wyłączanie energii elektrycznej celem zademonstrowania swojej przewagi i konieczności całkowitego podporządkowania się przez członków rodziny co destabilizuje normalne funkcjonowanie.
Jedynie w typie podstawowym można walczyć o warunkowe umorzenie postępowania karnego.
Znęcenie się nad osobą nieporadną
Jeżeli sprawca znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Nieporadność ze względu na wiek dotyczy zarówno dzieci jak i osób w podeszłym wieku, które nie mogą samodzielnie zmieniać swojego położenia. Nieporadność może być również spowodowana ciężką chorobą lub kalectwem, a także upośledzeniem umysłowym.
Przesłanka nieporadności musi zaistnieć faktycznie. Nie ulega wątpliwości, że nie każda osoba w podeszłym wieku jest nieporadna. Tak samo osoba niepełnosprawna nie musi być nieporadna w danych okolicznościach. Tym samym sam fakt przynależności do określonej grupy nie pozwala na uznanie, że mamy automatycznie do czynienia z nieporadnością.
Jako przykład można wskazać kierowanie wyzwisk do obłożnie chorego, który ma świadomość tego co się dzieje, jednak nie ma możliwości komunikacji oraz ruchu.
Szczególne okrucieństwo. Czym jest szczególne okrucieństwo?
Kolejny typ kwalifikowany jest związany ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa. Jeżeli znęcanie się jest połączone ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Czym jest szczególne okrucieństwo?
Szczególne okrucieństwo jest pojęciem ocennym, które w dużej mierze zależy od właściwości pokrzywdzonego oraz sposobu działania sprawcy. Nie chodzi w tym miejscu o same okrucieństwo, a jego wyjątkowo brutalny, drastyczny charakter, a tym samym szczególnie negatywną ocenę danego zachowania.
Targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie
Ostatni typ kwalifikowany przestępstwa znęcania się znajduje się w art. 207 § 3, zgodnie z którym jeżeli następstwem czynu określonego w § 1–2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
Niewątpliwie jest tu niezbędny związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy działaniem sprawcy, a samobójstwem pokrzywdzonego, ale także do wypełnienia znamion tego czynu konieczna jest świadomość sprawcy, że taki skutek może nastąpić. Tym samym nie wystarczy sam obiektywny skutek, a niezbędna jest wola sprawcy to jest zamiar do doprowadzenia do takiego skutku lub przynajmniej świadomość i akceptacja tego, że skutek może nastąpić.
Jak widać z powyższego sankcje karne za znęcanie się są poważne. Odpowiednia linia obrony od początku trwania postępowania karnego może uchronić od wieloletniego więzienia. Ważny jest jednak już moment pierwszego przesłuchania, bowiem konsekwencje złożenia niekorzystnych wyjaśnień mogą być nieodwracalne.